Абай мен Алаш тұлғалары еңбектеріндегі ұлттық және мәдени код үдерісі
Қаралымдар: 126 / PDF жүктеулері: 100
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2025-151-2-247-257Кілт сөздер:
Абай, Алаш қайраткерлері, ұлттық құндылық, ұлттық код, мәдени кодАңдатпа
«Код», «мәдени код», «ұлттық код» ұғымдары соңғы онжылдықтарда гуманитарлық ғылымда белсенді қолданыла бастады. Бұл әсіресе мәдениеттану, лингвомәдениеттану және семиотикаға қатысты. Мұнда терминдер мәдениеттің уақыт өте келе қалай сақталатынын, берілетінін және өзектілігін түсіндіруге көмектеседі. Мәдени код арқылы қоғам тұрақты мағыналар мен құндылықтарды бекітіп, жалпы сәйкестікті қалыптастырады. Мақалада Абай Құнанбайұлының философиялық-мәдени мұрасы мен Алаш қайраткерлерінің идеялары қазақ халқының ұлттық және мәдени кодының қалыптасуы тұрғысынан қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – Абайдың даналығы мен Алаш тұлғаларының ой-тұжырымдары қазақ болмысын, моральдық және рухани бағыттарын қалай қалыптастырғанын анықтау. Негізгі назар тарихи тұлғалардың мәтіндері мен көзқарастарын талдауға аударылады. Абай қазақ халқының моральдық және мәдени архетиптерін бейнелейтін тұлға ретінде, ал Алаш қайраткерлері осы құндылықтарды қоғамдық-саяси өмірге енгізуге тырысқан тұлғалар ретінде ашылып көрсетілді. Зерттеу нәтижесінде рухани мұра мен ұлттық сана арасындағы байланыс анықталды. Жұмыстың ғылыми маңызы – мәдени кодты өзгермелі, тірі жүйе ретінде жаңаша қарастыру. Практикалық маңызы – нәтижелерді білім, мәдениет және мемлекеттік идеология салаларында қолдану мүмкіндігі.