Киім және әшекей бұйымдарына қатысты кірме атаулар (лингвистикалық корпус деректері бойынша)

Аңдатпа

Мақалада қазіргі қазақ тіліндегі киім, әшекей бұйым атауларының қолданысы, стильдік қызметі талданады. Талдауға негіз болған киім, әшекей бұйым атаулары кездесетін мәтіндер «Қазақ тілі ұлттық корпусының кіші
корпустар» базасынан алынды. Осы мәтіндерді талдау кезінде қазіргі қазақ
тіліндегі киім, әшекей бұйым атауларына қатысты кірме сөздер, олардың түрленуі, қазақ тіліне тән қосымшаларды қабылдауы т.б. ерекшеліктеріне линвгистикалық талдау жасалады. Оған қоса, лексикология, оның ішінде кірме сөздерге қатысты зерттеу жүргізген белгілі ғалымдардың тұжырымдары да мақаладан көрініс тапты. Жиналған материалды талдау барысында
лексемалардың келесі жиілік парадигмасын қорытындылауға мүмкіндік берді. Әйелдер киімі мен сәніне қатысты атауларды, зергерлік бұйым атауларын тарихи этимология қабаты тұрғысынан қарастыру –
бұл атаулардың тарихи қабаттарын
анықтауға және тілдің көне тарихынан құнды мағлұмат алуға мүмкіндік. Зерттеу
барысында киім атауларына қатысты кірме сөздер жиі кездесетіні анықталды.
Тілімізде ағылшын тілінен шыққан киім атаулары да қарқынды қолданысқа еніп жатқандығы байқалады. Ол әсіресе жастар тілінде жиі қолданылатындығы лингвистикалық корпус мәтіндерінде көрініс табады. Тіліміздің лексикалық қабаты сән үлгілері мен бет, шаш күтіміне арналған заттардың және киімдердің жаңа түрі атауларының пайда болуына байланысты ғана емес, сонымен қатар басқа елдерде біраз уақыттан бері сәнге айналған заттардың елімізде қолданысқа еніп, таралуымен толықтырылады. Сәнге байланысты атаулардың қазақ тіліндегі
баламасын қолдануды насихаттау керек. Талдауға алынған медиамәтіндер тілінен
әйелдердің спорттық киім атауларының басым бөлігі басқа тілден енген сөздер
екені анықталды.