Шығыс Қазақстан топонимдерінің тарихы мен тілдік ықпалдастығы
Қаралымдар: 84 / PDF жүктеулері: 102
Кілт сөздер:
тіларалық байланыстар, билингвизм, түркі-моңғол байланыстары, қазақ-орыс байланыстары, топоним, топонимикалық жүйеАңдатпа
Бұл мақалада тіларалық байланыстар және олардың Шығыс Қазақстанның
топонимикалық жүйесінің қалыптасу кезеңіндегі рөлі – ежелгі түркі және моңғол топонимиясының
пайда болуынан ХХ ғасырдың басына дейін, негізгі қабаттар – түркі (қазақ) және үндіеуропалық
(славян) қалыптасқан кезге дейін зерттеледі.
Мақаланың негізгі мәселесі осы қабаттардың қарым-қатынасының сипаты туралы мәселе болды,
атап айтқанда: олар қалай құрылды және олардың қандай тіларалық өзара әрекеттесуі қалыптасты,
бұл қабаттар тілдік ұжымдар мен жалпы қоғамның тарихи даму жолында қалай байланысты болды. Бұл сұрақтың жауабы аймақтың топонимикасының қазіргі жағдайын түсінуге көмектеседі, ондағы
өзектендіру мен дамуды қажет ететін тірі, динамикалық аймақтар мен шиеленіс орталықтарын
бөліп көрсетуге мүмкіндік береді.
Бұл зерттеуде біз белгілі бір кезеңде пайда болған, бір-бірімен өзара іс-қимыл жасап, көптеген
шет тілдік негіздерді, ең алдымен моңғолдық негіздерді игерген негізгі түркі (қазақ) және славян
(негізінен орыс) аймақтық топонимиясын қарастырамыз.
Аймақтық топонимика біртұтас көп компонентті жүйе ретінде дамыды. Мақала материалы
Шығыс Қазақстанның топонимикалық жүйесінің бірлігі орыс-қазақ және қазақ-орыс билингвизмі
аясында топонимдер мен тұтас топтардың қарыз алуында көрінетін ең кең тіларалық байланыстарға
байланысты болды деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
