Ахмет Байтұрсынұлы нақыл сөздерінің ағартушылық сипаты

Аңдатпа

Қазіргі қазақ әдебиеттану ғылымында ХХ ғасыр басындағы ұлт зиялыларының
тағылымды ғұмырын, әдеби мұрасы мен сан қатпарлы іргелі ғылыми еңбектерін зерделеу
өзекті сипат алуда. Ұлттық жаңару мен жаңғырудағы Алаш кезеңі қазіргі тәуелсіздікке
қол жеткізудегі белесті кезең болса, осынау тарихи үрдісте реформатор тұлға Ахмет
Байтұрсынұлының шығармашылығы ерекше маңызға ие. Сондықтан да ұлт ұстазының
сан салалы мұрасын әр қырынан қарастыру үрдісі толастамақ емес. Мақалада Алаш
ардақтысының нақыл сөздері сараланып, ағартушылық кезеңнің рухын айқындаудағы
өзектілігі байыпталды. Нақыл сөздері – ояну дәуіріндегі рухани және саяси күрестегі
елшілдік рух, ұлтшылдық сезім, мемлекетшілдік сана көрінісінің қайнары болғаны
айқындалды. Сол арқылы санаткердің сан қатпарлы шығармашылық тұлғасы, қоғамдықсаяси және мемлекеттік қызметін танудағы нақыл сөздерінің алар орны екшелді.
Қазақтың саяси теңдігіне, рухани кемелдігіне ғұмырын арнаған ағартушының оқу-ағарту,
өнер-білім, ғылым хақындағы нақылдарымен қатар халқын жаһитшылдыққа, кәсіби
біліктілікке баулыған толғамдарының маңызы бағамдалды. Қазақ тіл білімі және
әдебиеттануының негізін қалаған тұлғаның ана тілі, тіл лұғаты, сөз өнері хақындағы
нақыл сөздерінің құндылығына екпін жасалды. Ұлттық жазу реформаторының тіл
оқытудың әдістемелік мәселелері, әліпби тұғырнамасы туралы нақыл сөздерінің қазіргі
отандық білім беру қағидаттарын ұштаудағы өміршеңдігі бағаланды. Қазақ кәсіби
публицистикасын, журналистикасын қалыптастыруға тарихи еңбек еткен қалам
қайраткерінің газет, көсемсөз табиғатын байыптаған нақылдарының тереңдігі талданды.
А.Байтұрсынұлының қазақ тілімен қатар орыс тіліндегі мақала, баяндамаларындағы
нақыл сөздері ой-өріс кеңдігі, дүниетаным тереңдігімен ерекшеленетіні дәйектелді.