Қазақша Тілді меңгерудегі менталдық лексиконның функционалдық рөлі
Қаралымдар: 17 / PDF жүктеулері: 5
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2025-152-3-53-61Кілт сөздер:
менталдық лексикон, контекстік оқыту, сөздік қорды меңгеру, сөз ассоциациясы, тілдік өңдеу, когнитивтік лингвистикаАңдатпа
Менталдық лексикон тіл меңгеруде шешуші рөл атқарады, ол сөздер сақталатын, қолданылатын және өзара байланысатын ішкі жүйе болып табылады. Семантикалық картография, контекстегі оқыту және қайталау сияқты әдістер арқылы лексикалық желілерді нығайту сөзді тез табу тиімділігін және жалпы тілдік құзыреттілікті едәуір арттыра алады. Бұл мақалада қазақ тілінің ана тілі иелерінің менталдық лексиконының құрылымы зерттеледі, оның тіл үйрену процесіндегі рөлі қарастырылады және сөздік қорды меңгеруді жетілдіру стратегиялары ұсынылады. Когнитивтік лингвистика, психолингвистика және нейролингвистика салаларындағы зерттеулерге сүйене отырып, біз менталдық лексиконның ұйымдасуы тілдік құзыреттілік артқан сайын қалай дамитынын талдаймыз және оқушылардың сөзді іздеу кезінде кездесетін қиындықтарын айқындаймыз. Қазақ тілінің ана тілі иелері қатысқан эксперименттік зерттеу жүргізіліп, олардың менталдық лексиконында сөздердің қалай ассоциацияланып, еске түсірілетіні бақыланды. Нәтижелер тілдік өңдеу тетіктері туралы жаңа түсініктер береді және лексиканы оқытуды жетілдіруге арналған практикалық ұсыныстар ұсынады. Ассоциативтік жауаптарды талдай отырып, біз қазақ менталдық лексиконының ішкі құрылымын ашуға, психолингвистикалық теорияға үлес қосуға және қазақтілді контексте тіл қолданудың когнитивтік үлгілерін айқындауға ұмтыламыз.
