Тілдік эрозия: басым тілдер мен мәдениеттердің ықпалы салдарынан қазақ және ағылшын топонимдерін жоғалту қаупі
Қаралымдар: 141 / PDF жүктеулері: 88
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2025-150-1-95-111Кілт сөздер:
топонимия, лингвистикалық эрозия, үс тем тілдер, қазақ топонимдері, ағылшын топонимдері, мәдени мұра, жаһандану.Аңдатпа
Бұл мақала үстем тілдер мен мәдениеттер ықпалымен қазақ және ағылшын топонимдерінің өзгеруін немесе бұрмалануын сипаттайтын лингвистикалық эрозия құбылысын қарастырады. Зерттеудің негізгі мақсаты – дәстүрлі жер-су атауларының жоғалу механизмдерін анықтау және оларды сақтап қалу жолдарын ұсыну. Автор лингвистикалық эрозияның теориялық негіздерін талдап, оның мәдени әралуандық пен тарихи сабақтастықты қамтамасыз етудегі маңыздылығын атап өтеді.
Зерттеудің жаңалығы – қазақ және ағылшын топонимиясын салыстырмалы тұрғыда қарастыру, өйткені бұл тақырыптар көбіне жеке контексте ғана зерттеліп келген. Методологиясы тарихи-лингвистикалық және әлеуметтанулық тәсілдерге сүйеніп, мұрағаттық деректер мен жекелеген өңірлерге қатысты кейстік талдауларды қамтиды. Негізгі нәтижелер жаһандану, урбанизация және саяси факторлардың жергілікті атауларды ығыстырып, ұрпақтың мәдени мұраға деген байланысын әлсірететінін көрсетеді. Қорытындыда топонимиялық мұраны сақтау үшін заңнамалық қолдау, білім беру бағдарламалары және жергілікті қауымдастықтардың белсенді қатысуы қажет екені дәлелденеді.
Бұл жұмыстың ғылыми құндылығы – лингвистикалық эрозия үрдісін салыстырмалы түрде талдау арқылы ғылым саласын жаңа деректермен толықтыруында. Ал практикалық маңызы – ұсынылған шараларды мемлекеттік және өңірлік деңгейде тілдік мұраны қорғау бағдарламаларын жасауға қолдануға болатындығында.
