Тілдік рефлексияның дискурс және мәтінмен арақатынасы
Қаралымдар: 47 / PDF жүктеулері: 88
Кілт сөздер:
дискурс, тілдік код, когнитивтік код, мәтін, тілдік рефлексия, көркем дискурс, рефлексивАңдатпа
Бұл мақалада тілдік рефлексияның дискурспен жəне мәтінмен арақатынасы, рефлексия үдерісінің мәтінде көрінісі, лингвистикада алатын орны жайлы мəселелер қарастырылды. Тіл біліміндегі жаңа парадигма когнитивтіліктің туындауымен тілдік рефлексия ұғымын, оның пәнаралық сипатын, тілдік бірліктерді менталды аспекті тұрғысынан зерттеудің маңыздылығы арта түсті.
Дискурс ғаламды бейнелеудің, ұғынудың тәсілі ретінде сөз бен ойдың бірлігін айқындаса, мәтін когнитивтік әрекеттің нәтижесі ретінде тілдік кодпен берілетін дискурс бірлігі болып табылады. Мақалада дискурс пен мәтінді қатар қарастыра отырып, өзара ерекшеліктеріне тоқталып, мәтіндегі ақпаратты қабылдауда оқырманның санасындағы реакцияны, оған стимул болған тілдік бірліктерді талдауда рефлексия үдерісіне ұласатыны анықталып, тілдік рефлексия ұғымымен ұштастыра отырып зерттеледі. Осыған орай, тілдік код және когнитивтік код терминдеріне анықтамалар беріліп, мысалмен нақтыланады. Ғылыми жұмыста мәтін мен дискурстың тілдік рефлексиямен арақатынасын анықтауда Б.Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» туындысынан үзінділер алынып, талдаумен ұсынылды. Мақалада анализ, синтез, сипаттау және модельдеу әдістері қолданылды, дискурстың когнитивтік табиғатын пәнаралық ғылым саласы аясында қарастыруда ғалымдардың еңбектері негізге алынды.
