«Хұсрау уа Шырын» мәтінін транскрипциялау мәселесі

Аңдатпа

Мақалада отандық және шетелдік ғалымдардың араб жазулы жазбаларды транскрипциялаудағы ұстанымдары мысалдар арқылы талданған. Атап айтқанда, түрколог ғалымдар Э.Наджип, В.Радлов, Э.Севортян, В.Наделяев, Д.Насилов, Э.Тенишев, А.Щербак, сонымен қатар түрік ғалымдары Н.Хажиеминоғлұ мен Б.Дагтың араб жазулы жазбаларды кирил, латын графикасына транскрипциялаудағы ұстанымдары мен ең басты ерекшеліктері талданған. Түрік ғалымдарының «Хұсрау уа Шырын» ескерткішін транскрипциялау барысында түрік әліпбиінде жоқ таңбаларды да қолданғаны және оның басты себептері мақалада нақты мысалдар арқылы көрсетілген. Сонымен қатар, мақалада араб графикасымен таңбаланған жазба мұралар мәтінін кирил графикасымен беру мәселелері талданып, транскрипциялау мен транслитерациялаудың принциптері туралы сөз болады. Мақала авторы кеңестік кезеңде араб жазуымен сақталған жазба мұраларды кирил жазуына аудару кезінде өзбек немесе татар тілдеріне жақын транскрипциялау дәстүрі қалыптасқанын әрі бұл үрдістің тәуелсіздік алғаннан кейін де жалғасып келе жатқанын талдаған және жазба мұраларды қазақ тіліне жақындатып транскрипциялау қажеттігін ұсынып, оның басты себептерін көрсеткен.  Сондай-ақ мақалада практикалық транскрипция мен транслитерацияның ұқсастығы мен айырмашылығы сараланып, екеуінің қызметі талданған. Транскрипция мен транслитерация ұғымдарының тіл білімінде зерттелу тарихына тоқталып, ғалымдар тұжырымдарына салыстырмалы зерттеу жүргізген. Екі ұғымның өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары талданған.