«Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырындағы діни мотивтер
Қаралымдар: 43 / PDF жүктеулері: 43
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2018-123-2-15-20Кілт сөздер:
Ауыз әдебиеті, лиро-эпостық жыр, діни мотив, фольклор, эпикалық туындылар, адами қабілетАңдатпа
Қазақ фольклорында ауыз әдебиетінің қандай туындысы болмасын белгілі бір
деңгейде діни наным-сенімдермен байланысып жататындығы белгілі. Оның өзі сандаған ғасырлар
бойына халықтың ұлттық дәстүрімен үндесіп, арнайы қолданысқа айналған ислам дінінің қағидаларына тікелей қатысты. Діни мотивтердің көркем туындылардағы көрінісі шығарманың тартымдылығын, әсерлілігін арттырып тұратындығы ақиқат.
Діни мотивтердің аясында иман келтіру, жаратушыға жалбарыну, жаратушыдан бала тілеу,
ғайыптан хабар алу, ғажайып туу, құдіретті істер және тағы басқалары жатады. Бұлардың барлығы
бір ғана шығарманың бойынан кездеседі деп кесіп айтуға болмайды. Дегенмен, жаратушыға жалбарыну, бала тілеу тәрізді тағы басқа мотивтердің жиі ұшырасатындығын жоққа шығара алмаймыз.
Бір ғана жалбарыну мотивінің өзінде сан-салалы қолданыстың жатқандығын аңғарамыз. Кейбір
шығармаларда қорқынышты құбылыстардан құтқару үшін жалбарынса, енді бірінде жеңіске жету
үшін немесе көзделген мақсатқа жету үшін жалбарынулар болады. Бұл мақалада осындай мотивтерді басшылыққа ала отырып, олардың маңызы мен көркем әдебиетте алатын орнын айқындауға
айрықша көңіл бөлінген.
