Әбіш Кекілбаев және шешендік дәстүр

Аңдатпа

Ділмарлық пен шешендік қасиет – сөзді қадірлеген ата-бабаларымыздан келе жатқан руханият мұрасы. Ауыз әдебиетінен бастау алатын шешендік өнер кейін жазба әдебиетінде жалғасын тауып, жаңа әдебиеттің идеялық-көркемдік сапасының бір қыры ретінде қалыптасты. Әдебиеттегі сол ділмарлықты дамытып біздің заманымызға жеткізген, орайлы айшықтармен, ұтқырлы тапқырлықпен жасанта түскен қаламгердің бірі – Әбіш Кекілбаев. Жазушы шығармашылығын шешендік дәстүр жалғастығы тұрғысынан зерделеп, қаламгердің шешендік мұрасына баға беру – қазіргі ғылымдағы өзекті мәселелердің бірі. Қазақ әдебиетін, оның ішінде проза мен публицистика жанрларын дамытуда Ә.Кекілбаевтың еңбегі зор десек, прозадағы суреткерлікті, атап айтқанда қиюын тауып, қиыннан қиыстыра баяндау мен көркем бейнелеудегі шешендікпен өрілген жазушы щеберлігінің орны үлкен. Жазушының «Үркер», «Елең-алаң» және «Аңыздың ақыры» романдарындағы қазақтың шешендік дәстүрінің бейнеленуі мен жазушы тілінің шешендік қырлары – назар аударуға тұрарлық құбылыс. Суреткердің публицистикасы мен сөйлеген сөздеріндегі шешендік қуат, дәлелділік пен ділгірлік, айтқыштық қасиет – жас ұрпақ үшін ұлттық құндылықтарға тәрбиелейтін үлкен мектеп. Мақалада Ә.Кекілбаевтың көркем прозасы мен публицистикасындағы, сөйлеген сөздеріндегі көрінетін айрықша ерекшеліктердің бірі – қиыннан қиыстырып, қисынын келтіріп, тереңнен қаузап сөйлейтін айтқыштық, тапқырлық, ұтқырлық қасиетіне негізделген шешендік-дәлмарлық қырлары қарастырылады. Көркем прозасы мен көсемсөзіндегі, сөйлеу тіліндегі шешендіктің сырлары, ұлттық шешендік дәстүрді дамытудағы орны нақты мысалдармен дәлелденеді.