Мәдени бағдардағы стратегиялар және көркем аударманың аутенттігі (С. Жиенбаев аударған А. Пушкиннің «Алтын әтеш туралы ертегісі» негізінде)

Аңдатпа

Мақала мәдени тор, доместикация, форенизациян, жатсыну сынды аударма стратегияларын талдауға арналған. Көркем аударманың түпнұсқалығымен байланыс орнату оларды қолдану мысалдарын суреттеуді, ертегінің сюжеті мен қақтығысының байланысына әсерін талдауды, күлкілі поэтиканың екі жақты табиғатын беруді қажет етті. Мәдени торды қолдану халық ертегісінің формулалық поэтикасы тұрғысынан карастырылған. Доместикацияның басым болуы негізделген. Доместикация аудармасы автордан ескертулер мен толықтырулар жүйесі ретінде нақтыланды. Доместикация объектілеріне қазақ мифопоэтикасының бейнелері мен сарындары, сондай-ақ қазақ риторикалық дәстүрінің тәсілдері жатады. Доместикация тәсілдері ретінде қазақ тілінің фразеологиялық қоры,дыбыстық символикасы және ирониялық парафраздары талданды. Жатсыну ұлттық концептосфераның авторлық концептосфераға әсер етуіне байланысты, доместикацияның кеңейтілген түрі ретінде қарастырылады. Жатсыну жерлеу және еске алу поэзиясын қолдану аспектісінде көрсетілген. Доместикацияның үстемділігі түпнұсқаның аударманы қабылдаушының қабылдауына бейімделуімен түсіндіріледі және Жиенбаевтың қазақ фольклоры тәсілдеріне, оның символизміне, қазақ тілінің бейнелі құрылысына деген сенімін көрсетеді. Көркем аударманың түпнұсқалығы синтагматикалық сюжет пен парадигматикалық сюжет контекстінде талданады. Түпнұсқаның қосарланған күлкі поэтикасын жеткізудегі күлкілі модальділіктің рөлі көрсетілген. Фольклорлық дәстүрді қолдану - аударманың түпнұсқалығының факторы ретінде - батырлық эстетиканың мысалдарына, әңгімелеу әдістерінде көрсетілген. Аталмыш тақырыптың өзектілігі қазақ мәдениетінде әдеби ертегіні зерттеумен негізделеді.