Абайдың «Қара сөздеріндегі» «уайым-қайғысыздығына уайым- қайғы қылу» ұғымы
Қаралымдар: 34 / PDF жүктеулері: 38
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2024-148-3-106-116Кілт сөздер:
тілдің әлеуметтік қызметі, семантикалық мән, Абай өлшемі, «уайым-қайғысыздығыңа уайым-қайғы қылу» тұжырымы, рухани құндылық динамикасы, тұтастық, бүтіндік ұғымыАңдатпа
Қоғам мен тілдің қарым-қатынасын, адамның қоғамдағы психологиясын, мінезін, ділін тіл арқылы зерделеп, психология мен
этнографиядағы тілдің әлеуметтік табиғатын жүйелейтін әлеуметтік тіл білімінің қазіргі таңда маңызы ерекше болып отыр. Мақаланың мақсаты – қазақ қоғамындағы әлеуметтік мәселелердің, әлеуметтік көзқарастар мен әлеуметтік құндылықтардың тілдегі және сөйлеу дискурстарындағы көрінісін Абай шығармалары негізінде зерделеу. Зерттеу мақалада Абайдың «уайым-қайғысыздығыңа уайым-қайғы қылу» тұжырымы
лингвопсихологиялық, лингвомәдени тәсілдер аясында тұңғыш рет ғылыми сараланады. Ғылыми мақаланың мәні – Абай айқындаған өмір харекеттерінің жиынтық өлшемін мәнін ашу, талдау, жүйелеу. Харекет жиынтығының жеке тұлға өміріндегі тұтастық пен бүтіндікті
қалыптастырудағы маңызын зерделеу. Ғылыми жұмыс нәтижелерінің
практикалық маңызы – қазіргі қазақ қоғамында рухани қажеттілікке
айналып отырған ұлттық құндылықты Абай тұжырымдары арқылы көрсету. Абай айтқан «сөзіне қарай кісіні алу» идеясы қазіргі таңда әлемдік тіл білімінде сөзді зерттеудің басты бағыттарының бірі ретінде танылады. Мақалада адам мен оған қатысты базалық құндылықтардың динамикалық рейтингі мен оларды реттеуші ұғымдар мен қағидалар
Абай даналығы арқылы айқындалады. Тарихи тәжірибе арқылы кешенді жүйеге түскен Абайдың ғылыми ойлары қазір құндылық концепциясына
айналған. Абай сөзінің концептуалды қатар құрайтын тұжырымдары аксиологиялық тұрғыдан зерделенуінің практикалық маңызы бар.
