Т. Жүргеновтің «Переводчиктің қиялы» өлеңінің көркемдік ерекшелігі

Аңдатпа

Мақала көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Темірбек Қараұлы Жүргеновтің шығармашылығына арналған. Зерттеу нысаны біздің қолымызда сақталған оның «Переводчиктің қиялы» атты жалғыз өлеңі болып табылады. Зерттеудің ғылыми және практикалық маңыздылығы жан-жақты талдау барысында шығарманың бірегейлігі мен көркемдік құндылығы, Т.Қ. Жүргеновтің поэтикалық шеберлігі, талантының көп қырлылығы ашылады. Мақалада аталған өлеңнің ирониялық түрде жазылғандығы, терең идеялық-тақырыптық мазмұнмен сипатталатындығы көрсетіледі. Аудармашы бейнесіне назар аудара отырып, Т.Қ. Жүргенов жалпыадамзаттық проблемаларды көтереді. Ол ХХ ғасырдың басындағы өзі өмір сүріп жатқан қоғамның рухани құндылықтары туралы ой қозғайды. Өлеңді талдау барысында Т.Қ. Жүргеновтің дүниетанымы мен ақиқат пайымын қабылдау ерекшеліктері, жеке дара авторлық тұжырымдамасы ашылады. Мақалада шығарманың құрылу реті қарастырылады. Өлең хронотоп дәлдігімен сарапталады. Жұмыстың құрылымы мен мазмұнындағы уақыт пен кеңістік категорияларының рөлі мен маңызы анықталады. Хронотоп мәселесін зерттеу негізінде автор мен кейіпкердің қазіргі шындыққа қатынасы анықталады. Талдау барысында Т.Қ. Жүргенов өлеңінің кеңістіктік-уақыттық континуумы көпөлшемділікпен сипатталатыны атап өтілді. Шығармада аудармашының психологиясы мен құндылықтар жүйесінің
ерекшеліктері ашылады. Талдау кезінде өлеңнің құрылымында автор көтерген мәселелердің мәнін тереңірек түсінуге мүмкіндік беретін түйін бар екендігі көрсетілген. Бұл зерттеудің құндылығы оның нәтижелерін Т.Қ. Жүргеновтің көркемдік мұрасын зерделеу үдерісінде ғана емес, сонымен қатар ХХ ғасырдың басындағы қазақ әдебиетін, поэтикалық шығармаларды талдау барысында да қолдануға болады.