А. Сүлейменовтің «Бесатар» шығармасындағы еліктеу сөздер

Аңдатпа

Жиырмасыншы ғасырда өмір сүрген Асқар Сүлейменов – қазақ әдебиетінің ең көрнекті өкілдерінің бірі. Қаламгердің шығармалары өзгеше поэтикалық стилімен, айшықты тілімен ерекшеленеді. «Бесатар» атты
шығармасы идеялық жаңалығы, ұлттық танымға деген жаңаша көзқарасы,
поэтикалық тілі, стильдік ерекшелігі тұрғысынан қазақ әдебиетінде өзіндік
орны бар шығарма. «Бесатарда» қолданылған еліктеу сөздердің көптігі сонша
шығарманың поэтикалық тілі мен эмоциялық бояуын қанық қылу барысында
автордың бұл сөздерді мақсатты түрде қолданғанын байқау қиынға түспейді.
Бұл мақалада Асқар Сүлейменовтің «Бесатар» атты шығармасында қолданылған
еліктеу сөздер «Имитативтер теориясы» тұрғысынан талданып, жаңа түрде
топтастырылады. Қазіргі түркі тілдеріндегі имитатив сөздер мен қазақ тіліндегі
имитатив сөздерді салыстыра отырып зерттеу арқылы шығармадағы түркі
тілдеріне ортақ еліктеу сөздер жеке-жеке көрсетіледі.
Жинақталған еліктеу сөздер жасалу жолына қарай еліктеуіштер және бейнелеуіштер, еліктеу сөз+көмекші етістік қолданылысы, түс атауларынан жасалған еліктеу сөздер түрінде топтастырылды. Еліктеуіштер мен бейнелеуіштер құрамына қарай дара және күрделі болып, ал құрылымдық даму аясына қарай жалаң түрде қолданылғандар, зат есімнің құрамында қолданылғандар, сын
есімнің құрамында қолданылғандар және етістіктің құрамында қолданылғандар
түрінде жинақталып, талданды. Түркі тілдеріне ортақ еліктеу сөздер мен тек
қазақ тілінде кездесетін еліктеу сөздер екі топта көрсетілді.