Жаңа қазақ әліпбиі: әлеуметтік лингвистикалық мәселелері, оларды шешу жолдары

Аңдатпа

Мақалада автор тіл саясаты, оның нысаны мен мақсаты туралы айта келіп: «адамдар
тілден нені өзгерткісі келеді, тілдің өзіндік жүйесі мен құрылымына, дамуына қалай әсер ете алады, ол
қаншалықты мүмкін, мұндай тіл саясатын кім жоспарлайды және кім жүргізеді?» деген сұрақтарға жауап береді. Көптеген елдерде тіл саясатын жоспарлайтын негізгі субьекті деп әр алуан мемлекеттік және
мемлекеттік емес органдар мен институттарды атайды. Олар тілдің нормативті-стилистикалық жүйесін
жасау, терминологиясын қалыптастыру мен дамыту және әліпби мен оның емлесін жасау, жетілдіру
мәселелерімен айналысады. Осылардың ішінде әліпби - жазба тілді қатыптастырудағы саналы әрекеттердің бірі, тіл саясатының басты нысаны екендігіне арнайы тоқталады.
Мақала авторы қай қоғамда, қай елде болмасын әліпби жасау немесе оны ауыстру – бұл жалпыхалықтық, оның ішінде ұлттық мәселе екендігін айта келе, ол - саяси, мәдени, лингвистикалық, әлеуметтік лингвистикалық, әлеуметтік, экономикалық т.б. жақтан ойланып, толғанып шешетін маңызды әрі күрделі проблема дейді. Оның себептерін санамалап түсіндіреді. Әліпби ауыстырудың қажеттілігі, латын әліпбиін таңдау
себебі, ұсынылған әліпби жобалары туралы талдамалық-сараптамалық ойлар ортаға салынады.