Қалалық орта тілін эргономикалық зерттеу

Аңдатпа

Ұсынылған зерттеуде қалалық ортаның фрагменттерін қабылдау кезінде адамның визуалды жайлылық құбылысын зерттеумен байланысты эргодизайнерлік жобалау мәселесін дамытуға бағытталған қала тілін эргономикалық зерттеу материалдары бар. «Эргоним» сөзінің терминологиялық мағынасы әлі тұрақты ұғым болмаған кезде 20-ғасырдың басында пайда болды. Осы себепті тіл мамандарының үлкен легі мен олардың көптеген пікірлеріне байланысты семантикалық мағына да дәл болмады. Бірақ  авторлар практикалық тұрғыдан ұқсас онимдерді алып тастап, осылайша ономастикалық өрісті кеңейте алды. Мақаланың практикалық бөлімінде Батыс Қазақстанның қалалық орталығынақызмет көрсететін нысандарды белгілейтін жергілікті эргонимдерін зерделеуден тұрды, олардың әрқайсысының біршама сипаттамалары бар: қызмет көрсету түрі; көрсетілетін қызметтер кешені; жазбалардың семантикалық мағынасы мен ерекшеліктері; атауға байланысты сөйлеу түрі; құрылымдық мазмұны, оның ішінде оним түрлері; атаудың оқылу тілі; жазбадағы  сөздер мен сөз тіркестерінің жазылу графикасы.

Батыс Қазақстан Қалалық орталығының эргономикалық кеңістігін зерттеу ономастика ғылымы үшін үлкен маңызға ие, өйткені ол бүкіл тілдік ұжымның ерекшелігін көрсете отырып, номинаторлардың тілдік тұлғасын білдіру құралы болып табылады. Зерттеудің ономастикалық материалын жинақтау үшін мынадай әдістер мен тәсілдер қолданылды: әлеуметтік лингвистикалық және психолингвистикалық әдістер, онимдердің тілдік сипаттамаларын зерттеуде деңгейлік талдау; сондай-ақ жалпы ғылыми әдістер, ең алдымен модельдеу және эксперимент. Зерттеу нәтижелері тілдік жағдай эргономикалық кеңістіктің қалыптасу процестеріне үлкен әсер етеді және әлеуметтік тілдік құбылыс қоғамның этникалық және мәдени құрамдас бөлігінің деңгейін қалай көрсетеді деген гипотезаны қолдайды.