Ұлы Дала фольклорындағы Арқалық батыр бейнесі
Қаралымдар: 36 / PDF жүктеулері: 22
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2018-125-4-94-101Кілт сөздер:
батырлар жыры, эпостық сюжет, нұсқалар, поэтика, әдеби мұра, бейнелілік табиғаты, көркемдік шешімАңдатпа
Фольклор мен әдебиеттің адамзаттың көркемдік дамуында алатын орны өте зор.
Халықтың рухани дамуы мен мәдени ілгерлеуіндегі ауызша және жазбаша әдебиеттің өзара күрделі
ұқсастықтары да, айырмашылықтары да бар. Бұл құбылыстардың мәні мен өзгешелігін нақты біліп
отыру аса қажетті нәрсе. Осы ретте қаһармандық эпостарда жасалған батыр тұлғасын образ-бейне
ретінде қарауға болмайды. Батырлар бейнесі халық өмірінің тұтас бір дәуірін жан-жақты қамти
отырып, сол тарихи кезеңдегі батырлардың сыртқы жауларға қарсы ерлік күресін, ел ішіндегі әлеуметтік қайшылықтар мен тартыстарды бейнелеп береді. Тарихи оқиғалар тізбегі өмірде болған
қалпында емес, жырдың көркемдік шешіміне лайықты өріледі. Аталмыш мақалада осындай жырлардың бірегейі «Арқалық батыр» жырының түрлі нұсқадағы берілуі мен оның көркемдігіне талдау
жасалынады. Әсіресе «Арқалық батыр» жырының зерттелу тарихын, жырдың көпнұсқалылығын,
осы күнге дейін ауызша-жазбаша сақталған барлық нұсқаларын толық, тұтастай, кешенді түрде
қарастырған көбінесе фольклортанушы Бекмұрат Уақатовтың еңбегі туралы сөз болады.
