Әзербайжан классикалық әдебиетіндегі роман жанрының генезисі

Аңдатпа

Мақалада эпостық туындылардың қалыптасу формасының «Атасы» мен эпостық
ойлау тәсілдері арқылы берілетін роман жанрының басты «әдеби қағидалары» назарға ала отырып, әдеби құралдардың қазіргі әлемдік әдебиетте қолданысы жайлы баяндалады. Егер біз «заманауи роман» ұғымын «қазіргі сөздің романы» ұғымымен алмастырсақ және «заманауи сөз» өрнегі
2-мыңжылдықтың алғашқы кезеңіне жатып, мәселені талдау әдісі нақтыланбай қалады. Эпоспен
сипатталған жанр 2-мыңжылдықтан бастап жазба әдебиет фактісі ретінде тұрақтанды. Эпос шығармашылығы мен роман жанры бір уақытта қатысса да, эпос шығармашылығы әдеби ойдағы эпикалық прозаның жаңа парағын аударды. Егер әлемдік роман тарихының басталуын сол кезден бастап
ескерсек (Генджи ертегісі), бұл рас шындыққа айналуы мүмкін. Әзірбайжан романы эпикалық, миф,
қауесет, аңыз, оқиғаны егжей-тегжей, үзінді, себеп сияқты нұсқаларын көрсетеді. Низами Ганжави
«Ләйлі мен Мәжнүн» романында араб аңызын қолданады. Авторға аңыздың құрылымы мен философиялық, эстетикалық реңктері мотив ретінде қажет болды. Низами Ганжави, содан кейін Махмад
Фузули аңыз мотивін эпостың мотивімен алмастырды және ол қарапайым эпоста философиялық
әрі эстетикалық мән береді