Ежелгі Орталық Азия халықтарындағы рухани үдеріс тамырлары

Аңдатпа

Мақалада ежелгі түркі тайпаларының жазба ескерткіші “Алтын йаруқтың” будда діні негізінде рухани ортаны сауықтыруға қызмет еткені туралы сөз өрбітіледі. Сондай-ақ, осы
шығарма қытай тілінен көне түркі тіліне аударылған дәуірдегі Тұран жерінде будда, манихейлік
діндерінің әлеуметтік және рухани өмірге тигізген әсері де талданады. Мақала авторы ежелгі үнді
ведалары образдарының “Авеста” мен “Алтын йаруқтағы” образдармен үндестігіне де тоқталады.
Әсіресе, “Алтын йаруқтың” Орталық Азия халықтарының ортақ ескерткіші “Авестамен” туысқандық байланыстарына ерекше назар аударылады. “Алтын йаруқ” пен “Авестадағы” Зерван мен Хормуста образдарының мағыналық және функционалдық ерекшеліктері мен ізгілік туралы идеялары
үндестігінің себептері ашылады. Сонымен қатар, манихейлік дініне қатысты түркі ескерткіштерінде “Авеста” образдарының кездесуі және олардың арасындағы генетикалық байланыстар туралы да
сөз өрбітіледі. “Алтын йаруқ” аударма шығарма болса да, көне түркі мифологиялық кейіпкерлерінің
кіріп келу себептері айқындалады.