«Бөрітастаған» топонимінің этномәдени негізі

Аңдатпа

Мақалада ономастиканың бір тармағы саналатын топонимика туралы
тұжырымдар негізге алына отырып, мекен атауы тіл білімі, фольклортану аспектісінде
қарастырылады. Топонимнің тек лингвистикаға ғана емес, фольклортану, әдебиеттану
ғылымдарында да қолданылатыны ескеріліп, осы бағыттағы тұжырымдар жүйеленеді.
Белгілі бір нысанның болмысын танытып, мәнін ашатын топонимдердің фольклор
туындылары құрылымында көрінуі мысалдар арқылы талданады. Топонимикалық
аңыздар мен тарихи-мекендік әпсаналар арасындағы ұқсастық – екеуінде де мекен атауларына қатысты мотивтер тән екендігі айтылады. Басты талдау «Бөрітастаған»
атауы төңірегінде өрбіп, бұл атаудың тілдік, танымдық сипаттарын, ұлттық мәдени негізін ғылыми пікір-тұжырымдарға сүйене отырып, таныту мақсат етіледі. Аңыз,
әпсана мотивтері салыстырылып, көне ғұн дәуіріндегі дүниетаным белгілі ғалымдардың
пікірлері арқылы зерделенеді. Ұлттық мәдени танымдағы «бөрі», «көк» ұғымдарының
байланысына қатысты тұжырымдар да талдау барысында жан-жақты қамтылады.
Түркі дәуіріндегі бөрі тотемінің маңызы ескеріле отырып, «Бөрітастаған» аңызы топонимикалық фольклордың бірегей үлгісі деген қорытынды жасалады.