Когнитивтік кеңістік модельдерін құру туралы: лингвосемиотикалық тәсіл («кеңістік» топонимикалық концептісі негізінде)
Қаралымдар: 39 / PDF жүктеулері: 52
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2021-135-2-128-138Кілт сөздер:
әлемнің топонимикалық бейнесі, когнитивтік функция, топонимикалық кеңістік, кеңістіктік модельдері.Аңдатпа
Мақалада символдық когнитивтік кеңістік моделінің құрылысы топонимдердің мағынасына емес, оларды қолдану немесе номинатор халықтардың мәдениетін түсіндіру контексіне негізделгені қарастырылады. Символ-топоним топонимдердің мағынасында нақтыланды, бірақ қабылдаушы
субъект үшін көзге көрінетін қалпын жоғалтты. Қабылдаушы субъект әлемнің топонимикалық бейнесін пайымдау және қалпына келтіру үшін мәдениет саласына жүгінуі керек. «Кеңістік» концептісі
әлемнің топонимикалық бейнесінде мағына түзеді. Этносоциум мүшелерінің айналадағы болмысты
танымдық тұрғыдан игеру үдерістері осы болмысты концептілендірумен қатар жүреді, ал оның міндеті – бұл үдеріске жаңа таңбаларды тарта отырып, яғни концептосфераны семиотизациялау арқылы
жаңа мағыналар тудыру. Әр түрлі этнос санасындағы әлемнің лингвосемиотикалық бейнесі олардың
әлем туралы түсініктеріне сәйкес анықталады және әрқайсысында өзіндік сипат бойынша қалыптасады. Әлемнің әр бейнесінің этнолингвосемиотикасының құрылымы таңбалардың менталдық көріністерін
қамтиды; ол жанды сипатқа ие, яғни этносоциумда болып жатқан тарихи үдерістер барысында ұдайы
қайта түзілу мен өзгерістерге ұшырап отырады.
