Шетел тілін қабылдау жағдайындағы әдеби ономастиканың ашықтығы

Аңдатпа

Мақалада өзгетілді мәдени және ұлттық дәстүр шеңберінде әдеби ономастиконды қабылдау ерекшеліктерін зерттеу қарастырылады. Зерттеудің әдіснамалық негізі ономастика саласындағы теориялық еңбектер, сондай-ақ аталған тақырыпты қамту мақсатында қолданылған коммуникативті-прагматикалық, этнолингвистикалық, лингвомәдени және функционалды-стилистикалық тәсілдер болды. Көтеріліп отырған тақырыптың өзектілігі ономастиканың көркем мәнмәтін құрылымындағы прагматикалық және синтагматикалық қатынастар жүйесіне енуінде және оқырман қабылдауының тиісті деңгейіне есептелуінде жатыр. Зерттеу жұмысының жаңалығы – түпнұсқа және аударылған мәтіндердің ономастиконының семантикалық, стилистикалық және эмоционалдық өзектілігіне қатысты мәселелердің ауқымын жүйелеу. Өзгетілді мәдениет пен менталитет кеңістігінде фольклорлық есім ертегі әдеби кейіпкерінің есімі сияқты өзінің әмбебаптығы мен ақпараттық қабілетін жоғалтып, нәтижесінде супермәтіндік және тар тілдік деңгейлерде категориялық қақтығыс пайда болатыны тұжырымдалады.  Метафоралық-семантикалық әдеби топонимия,  метонимияға құрылған  антономасиялар өзгетілді оқырман қабылдауында қиындықтар туғызатыны анықталады. Мәселе жартылай аударма немесе фразалық түсініктеме арқылы шешіледі, бірақ бұл жағдайда бастапқы көркем мәнмәтіннің семантикалық және эмоционалдық мазмұны жоғалады. Өзгетілді қоғам шеңберінде мәдени құзіреттіліктің жетіспеушілігіне байланысты жалқы атауды әртүрлі субъективті түсіндіруге болады. Әдеби ономастиканың транспаренттілік мәселесін сәтті шешу түпнұсқа мәтінді мұқият талдау қажеттілігімен және өзгетілді қабылдаушының психикалық, лингвистикалық және әлеуметтік-мәдени бағытында ең жақын сәйкестіктерді табумен байланысты деген қорытынды жасалады.