Қазақ фольклорлық прозасындағы мифологиялық фитонимдер

Аңдатпа

Халықтың мифологиялық дүниетанымында өсімдіктер ерекше орын алады. Бірқатар өсімдіктер туралы этнографиялық энциклопедияда сөз болады. Этиологиялық мифтердің үлкен бір саласы – өсімдіктердің жаратылуы туралы миф. Бұл мифтер біздің егістік алқаптарымызда өсетін кейбір ағаштар мен гүлдердің шығу тегін, олардың сыртқы түрін, түсі мен мекендеу ортасының табиғатын түсіндіреді. Халықтың мифологиялық дүниетанымында өсімдіктердің елеулі орын алғанымен, қазақ лингвофольклористикасында өсімдіктердің мифологиялық аспектісіне тоқталған еңбектердің жоқтығын талқылаймыз. Біз ағаштар мен гүлдердің пайда болуын түсіндіретін этиологиялық мифтерді бөліп көрсетеміз және әлемдік мифологиядағы өсімдіктерге айналатын кейіпкерлермен параллельдер жасаймыз. Аграрлық қоғамдардағы «өлу-қайта тірілу» маусымдық символының тұжырымдамасы академик А.Н. Веселовский. Қазақ халқының мифологиясында өсімдіктерге қатысты бай әңгімелер бар екені, бұл салада одан әрі зерттеуге мүмкіндік беретіні атап өтіледі. Қазақ фольклорындағы өсімдіктердің мәні халықтың дәстүрлі наным-сеніміндегі табиғат пен мәдениеттің терең байланысын көрсетеді.