Халық танымындағы табудың лингвомәдени қызметі
Қаралымдар: 75 / PDF жүктеулері: 89
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2023-145-4-45-54Кілт сөздер:
табу, этнолингвистика, вера, миф, традиция, культура, знание, лингвокультура, лингвокогницияАңдатпа
«Табу» ұғымы әлемнің лингвистикалық көрінісіндегі негізгі ұғымдардың бірі болып табылады және жеке лингвистикалық тұлға үшін де, жалпы лингвистикалық қоғамдастық үшін де үлкен маңызға ие. Табу тонган тілінде «қасиетті» немесе «қол тигізбейтін» дегенді білдіреді және суымдар мен түрлі қорқыныштардан туындайды. Бұл тек ұғымға ғана емес, сонымен бірге тілдегі осы ұғымның атауына, яғни сөзге де тыйым салу.
Білімді жалпы түрде адамның әлемге деген әлеуметтік және тарихи қалыптасқан қатынасы ретінде анықтауға болатындықтан, зерттеу халықтық білімнен туындайтын тыйымдар мен тыйымдардың лингвомәдени ерекшеліктерін қарастырады. Негізгі мақсат-санадағы тыйым салу проблемасына назар аудару, қазақтардың тыйым салуды дүниетанымы мен түсінуін салыстыру, білім мен дәстүрлердің сабақтастығы негізінде тыйым салудың лингвистикалық-танымдық, лингвомәдени, тәрбиелік құндылықтарын анықтау.
Зерттеу нәтижесінде құбылыстың өміршең екендігі және оны этнографиялық және лингвистикалық тұрғыдан зерттеу қажет екендігі дәлелденді. Табу мен эвфемизм арасындағы айырмашылықтар көрсетілген. Осы зерттеудегі талдаудың функционалды-семантикалық, когнитивті модельдерін лексикология саласында қолдануға болады.
