Жазушы Кемел Тоқаевтың сөз қолданысы («Солдат соғысқа кетті» романы бойынша)

Аңдатпа

Мақалада детектив жанрындағы көркем шығармалардың тілі,
стилистикасы зерттеледі. Зерттеу нысанына қазақ әдебиетінде осы жанрда алғаш
шығармалар жазған Кемел Тоқаевтың шығармашылығы, оның ішінде «Солдат
соғысқа кетті» романы алынады.
Жазушының шытырман хикаялы проза жанрында жазылған шығармалары
қазақ әдебиетінде үлкен орын алады.
Мақала мақсаты – қазақ детектив жанрындағы тілдік-стильдік ерекшеліктерді
анықтау. Осыған орай синонимдердің, антонимдердің, теңеулердің, метафоралар
мен эпитеттердің қолданысын талдау міндеттері қойылды.
Сонымен бірге «Солдат соғысқа кетті» романындағы антонимдердің,
синонимдердің түрлері, қолданысы, қызметі, эмоционалды-экспрессивті рөлі
талданады.
Теңеу, метафора, эпитет сияқты троптардың мәтіндегі қолданыстары сипатталып,
олардың көркемдік қызметі, жасалу тәсілдері айқындалады.
Тілдік айғақтар контекст құрамында беріліп, олардың мәні, мағынасы контекст
арқылы ашылып көрсетіледі.
Детективтік романдар мәтініндегі синонимдердің, антонимдердің, эпитеттердің
және метафоралардың шиеленіс атмосферасын құрудағы, сюжеттік дамудағы
және кейіпкерлерге мінездеме берудегі рөлін анықтау мақсатында талдау
жасалады. Зерттеу стилистикалық талдау әдістеріне негізделген және детектив
жанрына тән интрига мен жұмбақ әсерге жету үшін автор қолданатын
нақты тілдік әдістерге назар аударылады. Зерттеу нәтижелері детективтік
шығармалардың лингвистикалық сипатының ерекшеліктерін және олардың
оқырман қабылдауына әсерін жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді.