Орхон-Енисей ескерткіштері мәтіндеріндегі тарихи тұлғалар бейнесі
Қаралымдар: 60 / PDF жүктеулері: 46
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2019-127-2-84-90Кілт сөздер:
тұлға, антропоөзектік, тіл, әскери сөздер, қаған, әскери қолбасшы, соғысАңдатпа
Мақала Орхон-Енисей жазба ескерткіштері мәтініндегі қағандар мен қолбасыларды әскери тұлға ретінде саралауға бағытталған. Тарихи тұлғалардың сапалық ерекшеліктерін сипаттайтын тілдік бірліктер лексикалық, синтаксистік, мәнмәтіндік деңгейде
қарастырылады. Қағандар мен қолбасыларға тән антропонимдердің семантикасы негіздері
сараланып, ҮІІ-ІХ ғасырларда өмір сүрген түркі дүнесінің әскери тұлғалары анықталады.
Батырлардың мәртебесі осы көне түркілердің жазба ескерткіштерінен бастау алғаны
айқындалды. Батырлардың өзіне тән әлеуметтік нормалары, өзін-өзі ұстау ережелері, өзінің
идеологиялары, өзінің ерекше өмір-салты, өзінің әскери этикасы, өздеріне ған тән әдеттері,
дәстүрлері, көшпелі қоғам топтары арасында өзара қарым-қатынастары айтылды.
Жырларда ата-бабасынан мирас ретінде қабылдап одан әрі елді басқара отырып,
елді жаудан құтқаруды, ата-баба өсиетін бұлжытпай орындайтын тұлғалар топтастырылды.
Жауынгердің мақсаты мен тағдыры халық тағдырымен ұштасып жатқаны өзектелді.
