Абай өңірі топонимдерінің этимологиялық ерекшеліктері

Аңдатпа

Қазіргі таңда топонимика саласы географиялық атауларды этимология,
лингвистика, тарих және география тұрғысынан зерттеп, белгілі бір халықтың өткен
тарихынан мол ақпарат беретін интегралды ғылымға айналып отыр. Яғни,
топонимикалық бірлікті талдау кезінде географиялық атаудың шығу тегіне, жасына,
тарихына және грамматикалық құрылымына назар аударылады. Топонимдердің
грамматикалық құрылымына сәйкес, басқа тілдік бірліктер сияқты, қалыптасу
процесінде тілдің фонетикалық, морфологиялық және сөзжасамдық ережелерін
ұстанады. Сөзжасамдық құрылым тұрғысынан оларды «қарапайым», «туынды» және
«күрделі» деп үш түрлі құрылымдарға бөлуге болады. Топонимдік атаулар қарапайым
халықтың күнделікті тұрмысының, тарихи әлеуметтік, лингво-мәдени
аспектілерінің бейнесі ретінде қарастырылатындықтан, халықтың күнделікті
өмірімен астасып жақтан өңірдегі тарихи оқиғалар, тарихта орын алған тұлғалар,
өңірдің географиялық ерекшелігі топоним жасаушы негізгі белгілер ретінде танылады.
Мақалада Абай өңірі топонимдерінің шығу тарихы этимологиялық аспектіде
қарастырылып, сөзжасамдық, типологиялық құрылымдары, лексика-семантикалық
ерекшеліктері, даму динамикасы, ұқсастықтары салыстырылады. Абай өңірі
топонимикалық жүйесінде этнонимдердің, ру-тайпа атауларының, тарихи тұлға
аттарының, аңыздық кейіпкерлер есімдерінің көптеп кездесуі назарымызды аударып,
өңір топонимикасын тарихи аспектіде зерделеуге түркі болды. Мақаланы зерттеудегі
басты мақсат Абай өңірі топонимдерін тарихи-лингвистикалық тұрғыдан зерттеп,
олардың шығу тарихын жүйелеу.