Насимидің хуруфилік поэтикасындағы әріп пен тілдің эзотерикалық табиғаты
Қаралымдар: 46
Кілт сөздер:
Насими, хуруфизм, муқаттаат, әбжад, әріп символикасыАңдатпа
Бұл мақалада Имадеддин Насимидің поэтикалық мұрасындағы әріптер мен тілдің эзотерикалық табиғаты терең зерттеледі. Насими — хуруфизм доктринасының ең көрнекті өкілдерінің бірі ретінде әріпті тек тілдік таңба ретінде емес, сонымен қатар Жаратушының мәнін бейнелейтін метафизикалық символ ретінде қарастырады. Оның поэтикалық жүйесінде әріптер ғаламдық құрылыммен, Құран аяттарымен және кемелдікке жету жолымен тығыз байланыста болады. Зерттеу барысында ақын шығармаларынан 26 әріптік құрылым табылып, олардың 7-еуі муқаттаат — Құран сүрелерінің басында кездесетін символикалық оқшауланған әріптер, ал қалған 19-ы — хуруфилік кодтауға негізделген күрделі құрылымдар екені анықталды. Бұл комбинациялар семантикалық, абжадтық (сандық) және эзотерикалық тұрғыда жіктеліп, әрқайсысының Құранмен, сопылық іліммен және "Кемел Адам" концепциясымен байланысы талданды. Насими үшін тіл — жай байланыс құралы емес, ол — онтологиялық құрылым, құдайлық шындықтың көрінісі. Әр әріп, оның формасы мен саны Құдайдың сипаты мен ғаламның сырын бейнелейді. Ақын поэзиясында әріп пен сөздердің эзотерикалық деңгейде қолданылуы оқырманды көркемдік эстетикамен қатар рухани тереңдікке жетелейді. Осылайша, Насими хуруфизм мен исламдық мистикалық дәстүрдің орталық тұлғасына айналады.
