Қазақ және ағылшын топонимдерінің лингвомәдени және когнитивтік ерекшеліктері

Аңдатпа

Бұл ғылыми мақалада қазақ және ағылшын тілдеріндегі топонимдердің лингвомәдени және когнитивтік ерекшеліктері салыстырмалы-лингвистикалық тұрғыда талданады. Зерттеу нысаны ретінде екі тілдің ұлттық мәдениеті мен танымдық санасында маңызды орын алатын жер-су атаулары алынған. Қазақ және ағылшын топонимдері – белгілі бір тарихи, әлеуметтік, табиғи-географиялық факторлармен тығыз байланысты, сол себепті олардың семантикалық ерекшеліктері әртүрлі мәдени кодтармен айқындалады.Мақалада топонимиялық концепт ұғымы, оның тілдік репрезентациясы және ұлттық мәдениеттегі орны жүйелі түрде талданады. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты – топонимиялық концептілерді дүниенің тілдік бейнесіндегі этномәдени мазмұнды бейнелейтін құрылым ретінде қарастыра отырып, қазақ және ағылшын этностарының дүниетанымдық ерекшеліктерін анықтау. Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін екі халықтың когнитивтік жүйесіндегі маңызды құрылымдық элемент ретінде топонимиялық кеңістіктегі жер-су атауларына қатысты ақпараттарды жинақтап, жүйелеу және салыстырмалы талдау жүргізу көзделеді.

Туыс емес қазақ және ағылшын тілдеріндегі топонимиялық бірліктерді этномәдени деректер негізінде лингвокогнитивтік әдіс арқылы зерттеу арқылы ұлттық санада көрініс табатын мағыналық ерекшеліктерді айқындап, екі этностың ойлау жүйесіндегі ортақ белгілер мен айырмашылықтарды анықтау – зерттеудің ғылыми маңыздылығын айқындайды. Зерттеу жұмысында «ауыл», «атамекен», «дала», «төбе», «су» секілді топонимиялық концептілерді салыстырмалы-танымдық тұрғыда талдау – қазақ және ағылшын халықтарының ұлттық дүниетанымын ашуға мүмкіндік береді әрі зерттеудің ғылыми құндылығын арттырады.Зерттеу нәтижесінде топонимияның тек номинативтік жүйе емес, сонымен бірге ұлттық менталитетті бейнелейтін маңызды когнитивтік-мәдени феномен екені дәлелденеді. Бұл зерттеу екі ұлттың тілдік және мәдени дүниетанымын тереңірек түсінуге септігін тигізеді.