Ахмет Байтұрсынұлы ғұмырнамасындағы Орынбор кезеңі: кейбір беймәлім мәліметтер мен деректер (ғылыми-танымдық экспедиция материалдары бойынша)
Қаралымдар: 41 / PDF жүктеулері: 36
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2020-132-3-18-27Кілт сөздер:
А. Байтұрсынұлының ғұмырнамасы, Орынбор кезеңі, Алаш автономиясы, архивтік деректер, Тургайская газета, Қазақ ырымдары мен мақалдары, жандармерияАңдатпа
Орынбор қаласында ағартушы ғалым, көрнекті мемлекет қайраткері А. Байтұрсынұлы ғұмырының едәуір бөлігін өткізді. Ол мұнда Мұғалімдер мектебінде білім алады (1891-
1895), патша үкіметі сотының үкімімен әкімшілік жазасын өтейді (1910-1912), «Қазақ» газетін
шығаруды ұйымдастырып, оның алғашқы редакторы болады (1913-1918), төңкеріс жылдары, алдымен, ұлттық Алаш (1917-1919), кейін кеңестік Қырғыз (Қазақ) автономиясын құру істеріне белсене араласады (1920-1925). Мақала ағартушы А. Байтұрсынұлының ғұмырнамасындағы Орынбор
кезеңіне байланысты архивтік құжаттарды талдауға бағытталған. Талдауға арқау болған құжаттар
– бұған дейін ғылыми айналымға енбеген дерек көздері. Оның қатарына патшалық Ресей Ішкі істер
министрлігі жандармериясының анықтамалары, 1895 жылы «Тургайская газета» басылымында жарияланған «Киргизские приметы и пословицы» атты фольклор тақырыбындағы мақаласы, 1917-
1918 жылдардағы төңкеріс кезеңдерінде ВЦИК төрағасы М. Калининнің алдында сөйлеген сөзі,
«Қазақ» газетінің тарихына байланысты деректерді толық атауға болады. Ағартушы ғалымның
өмірбаянының маңызды кезеңін құрайтын Орынбор кезеңіне байланысты жаңадан табылып отырған беймәлім деректер мен мәліметтер Ахметтануда өзіндік тарихи, әрі рухани маңызы бар құнды
дүние деп санауға болады
