Қазақ және түрік тілдеріндегі тыныс алу жүйесіне қатысты тұрақты тіркестердің ерекшеліктері
Қаралымдар: 46 / PDF жүктеулері: 41
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-678X-2019-128-3-146-152Кілт сөздер:
Тіл білімі, анатомия, ішкі организм, концепция, респираторлық жүйе, фразеология, соматизмдерАңдатпа
«Мәңгілік елдің» мәңгілік тілі ретінде қарастырылып келе жатқан тіліміздің ерекше байлығын көрсететін тұрақты тіркестер осы уақытқа дейін қазақ тіл білімінде түрлі аспектіде
зерттеу нысанына алынып келеді. Бірақ барлығы дерлік зерттелді деуге болмас. Бұл, әсіресе анатомиялық атауларға байланысты, оның ішінде тыныс алу жүйесіне қатысты атаулар ұйытқы болған
тұрақты тіркестер зерттеу нысаны ретінде тілдік тұрғыдан арнайы қарастырылмаған еді. Ұсынылған мақалада сөз болған лексикалық қабаттың қолданыс ерекшелігі жан-жақты сараланады.
Сол себепті салыстырылып отырған қазақ және түрік тілдеріндегі тыныс алу мүшелерінің атауларына қатысты тұрақты тіркестердің адам факторы тұрғысынан мағыналас топтарға жіктелуі оның
ішкі мағыналық ерекшеліктерін айқындаудың ұтымды әдісі ретінде саналады.
Мақала ішкі ағза атауларына байланысты соматикалық фразеологизмдердің жоғарыда
аталған тармақтарының жеке-жеке қолданыс ерекшелігін көрсету арқылы қазіргі қазақ әдеби тілінен алатын орнын анықтау мақсатында жазылды. Ол үшін мағыналық жіктерге бөлу әдісі қолданылды. Яғни, олардың тарихи кезеңдерде өз дәрежесін жоғалтпай, қазіргі әдеби тілімізге дейін
жетуі екі саланың бір-бірінен алшақ кетпегендігімен дәлелденді.
